Ngộ độc thực phẩm nói chung và ngộ độc thức ăn ngày Tết nói riêng là một loại bệnh do thực phẩm bị nhiễm bẩn, nhiễm độc làm ảnh hưởng tới sức khỏe người sử dụng. Vậy ngộ độc phẩm thường có triệu chứng gì? Có cách nào để phòng ngộ độc thức ăn cho bé và cả nhà trong dịp Tết nguyên đán sắp tới không? Bố mẹ cùng theo dõi trong bài viết dưới đây nhé!
Triệu chứng khi bị ngộ độc thực phẩm
Các triệu chứng ngộ độc thức ăn thường biểu hiện khác nhau tùy thuộc vào nguyên nhân gây bệnh. Chúng có thể bắt đầu trong vòng vài giờ hoặc vài tuần tùy thuộc vào nguyên nhân. Tuy nhiên một số triệu chứng phổ biến thường gặp sẽ là:
- Dạ dày khó chịu.
- Nôn mửa.
- Tiêu chảy.
- Tiêu chảy phân có máu.
- Mệt mỏi
- Sốt.
- Đau đầu.
Ngoài ra, ngộ độc thực phẩm cũng có thể gây ra những ảnh hưởng đến hệ thần kinh. Các triệu chứng có thể bao gồm:
- Nhìn mờ hoặc nhìn đôi.
- Đau đầu.
- Mất cử động ở chân tay.
- Khó nuốt.
- Ngứa ran hoặc tê da.
- Yếu đuối.
- Những thay đổi trong âm thanh của giọng nói.
Bảng dấu hiệu triệu chứng theo từng nguyên nhân
Bảng sau đây cho biết các nguyên nhân phổ biến gây bệnh do thực phẩm, thời gian từ khi tiếp xúc đến khi bắt đầu xuất hiện các triệu chứng và các nguồn ô nhiễm phổ biến.
| Nguyên nhân gây bệnh | Thời gian của các triệu chứng | Nguồn phổ biến |
|---|---|---|
| Bacillus cereus (vi khuẩn) | 30 phút đến 15 giờ. | Các loại thực phẩm như gạo, thức ăn thừa, nước sốt, súp, thịt và những thứ khác để ở ngoài nhiệt độ phòng quá lâu. |
| Campylobacter (vi khuẩn) | 2 đến 5 ngày. | Thịt gia cầm sống hoặc nấu chưa chín hẳn, động vật có vỏ, sữa chưa tiệt trùng và nước bị ô nhiễm. |
| Clostridium botulinum (vi khuẩn) | 18 đến 36 giờ. Trẻ sơ sinh: 3 đến 30 ngày. | Đối với trẻ sơ sinh, mật ong hoặc núm vú giả nhúng mật ong. Thực phẩm bảo quản tại nhà bao gồm thực phẩm đóng hộp, cá lên men, đậu lên men và rượu, trứng |
| Clostridium perfringens (vi khuẩn) | 6 đến 24 giờ. | Thịt lợn, thịt gia cầm, món hầm và nước thịt. Thức ăn để ở nhiệt độ phòng quá lâu. |
| Escherichia coli, thường được gọi là E. coli (vi khuẩn) | 3 đến 4 ngày. Có thể, 1 đến 10 ngày. | Thịt sống hoặc nấu chưa chín, sữa hoặc nước trái cây chưa tiệt trùng, phô mai mềm từ sữa chưa tiệt trùng, trái cây và rau tươi. Nước bị ô nhiễm. Phân của người nhiễm E. coli. |
| Giardia lamblia (ký sinh trùng) | 1 đến 2 tuần. | Thực phẩm và nước bị nhiễm phân mang ký sinh trùng. Người xử lý thực phẩm là người mang ký sinh trùng. |
| Viêm gan A (vi rút) | 15 đến 50 ngày. | Động vật có vỏ sống và nấu chưa chín, trái cây và rau quả tươi, và các thực phẩm chưa nấu chín khác. Thức ăn và nước bị nhiễm phân người. Những người xử lý thực phẩm bị viêm gan A. |
| Listeria (vi khuẩn) | 9 đến 48 giờ đối với bệnh tiêu hóa. 1 đến 4 tuần đối với bệnh toàn thân. | Xúc xích, sữa chưa tiệt trùng, phô mai mềm từ sữa chưa tiệt trùng, cá hun khói để trong tủ lạnh, pate, trái cây và rau tươi. |
| Norovirus (vi rút) | 12 đến 48 giờ. | Động vật có vỏ và trái cây tươi và rau quả. Thực phẩm ăn liền, chẳng hạn như sa lát và bánh mì, do người chế biến thực phẩm có vi rút chạm vào. Thức ăn hoặc nước bị nhiễm chất nôn hoặc phân của người bị nhiễm vi-rút. |
| Vi-rút Rota (vi-rút) | 18 đến 36 giờ. | Thực phẩm, nước hoặc đồ vật, chẳng hạn như tay cầm vòi hoặc dụng cụ, bị nhiễm vi-rút. |
| Samonella (vi khuẩn) | 6 giờ đến 6 ngày. | Thịt gia cầm, trứng và các sản phẩm từ sữa. Các loại thực phẩm khác như trái cây và rau quả tươi, thịt, gia cầm, các loại hạt, sản phẩm từ hạt và gia vị. |
| Ngộ độc động vật có vỏ (độc tố) | Thường là 30 đến 60 phút, tối đa 24 giờ. | Động vật có vỏ, kể cả động vật có vỏ đã nấu chín, từ nước biển ven bờ bị nhiễm chất độc. |
| Shigella (vi khuẩn) | 1 đến 2 ngày. Lên đến 7 ngày. | Tiếp xúc với một người bị bệnh. Thức ăn hoặc nước bị nhiễm phân người bị bệnh. |
| Staphylococcus aureus (vi khuẩn) | 30 phút đến 8 giờ. | Thịt, salad trứng, salad khoai tây hoặc bánh ngọt nhân kem đã để quá lâu hoặc không được bảo quản trong tủ lạnh. Thực phẩm được xử lý bởi một người có vi khuẩn, thường được tìm thấy trên da. |
| Vibrio (vi khuẩn) | 2 đến 48 giờ. | Cá hoặc động vật có vỏ sống hoặc nấu chưa chín, đặc biệt là hàu. Nước bị ô nhiễm nước thải. Gạo, kê, trái cây và rau tươi. |
Nguyên nhân gây ra tình trạng ngộ độc thức ăn ngày Tết
Không rửa tay trước khi ăn
Vào ngày Tết các con thường có rất nhiều hoạt động vui chơi, đi lại. Chính vì vậy không khó bắt gặp tình trạng con đang chơi sau đó chạy vào lấy cái bánh, kẹo, thịt…. để ăn. Chính hoạt động này sẽ làm cho các loại vi khuẩn từ tay của trẻ đi trực tiếp vào đường tiêu hóa và có thể gây ra tình trạng rối loạn tiêu hóa, ngộ độ thực phẩm.
Khu vực nấu ăn, ăn uống không hợp vệ sinh
Dao, thớt hoặc dụng cụ nhà bếp khác chưa rửa có thể lây lan chất gây ô nhiễm.
Lưu trữ đồ ăn không đúng cách
Thực phẩm để quá lâu ở nhiệt độ phòng có thể bị nhiễm bẩn. Thực phẩm bảo quản trong tủ lạnh quá lâu dễ bị hỏng. Ngoài ra, thực phẩm được bảo quản trong tủ lạnh hoặc tủ đá quá ấm có thể bị hỏng.
Hậu quả và biến chứng khi mắc ngộ độc thực phẩm
Mất nước
Biến chứng phổ biến nhất là mất nước. Đây là một sự mất nghiêm trọng của nước, muối và khoáng chất. Cả nôn mửa và tiêu chảy đều có thể gây mất nước.
Hầu hết người trưởng thành khỏe mạnh có thể uống đủ chất lỏng để tránh mất nước. Trẻ em, người lớn tuổi và những người có hệ thống miễn dịch suy yếu hoặc mắc các bệnh khác có thể không bù được lượng chất lỏng mà họ đã mất. Họ có nhiều khả năng bị mất nước hơn.
Những người bị mất nước có thể cần truyền thêm dịch vào máu tại bệnh viện. Mất nước nghiêm trọng có thể gây tổn thương nội tạng, các bệnh nghiêm trọng khác và tử vong nếu không được điều trị.
Biến chứng của bệnh toàn thân
Một số chất gây ô nhiễm có thể gây bệnh lan rộng hơn trong cơ thể, còn được gọi là bệnh hệ thống hoặc nhiễm trùng. Điều này phổ biến hơn ở những người lớn tuổi, có hệ thống miễn dịch yếu hoặc các tình trạng bệnh lý khác. Nhiễm trùng toàn thân từ vi khuẩn từ thực phẩm có thể gây ra:
- Cục máu đông trong thận. E. coli có thể tạo ra các cục máu đông làm tắc nghẽn hệ thống lọc của thận. Tình trạng này được gọi là hội chứng urê huyết tán, gây tổn thương thận nghiêm trọng
- Nhiễm khuẩn máu. Vi khuẩn trong máu có thể tự gây bệnh trong máu hoặc lây lan bệnh sang các bộ phận khác của cơ thể.
- Viêm màng não. Viêm màng não là tình trạng viêm có thể làm hỏng màng và chất lỏng xung quanh não và tủy sống.
Biến chứng khi mang thai
Bệnh do vi khuẩn listeria trong khi mang thai có thể dẫn đến:
- Sảy thai hoặc thai chết lưu.
- Nhiễm trùng huyết ở trẻ sơ sinh.
- Viêm màng não ở trẻ sơ sinh.
Biến chứng hiếm gặp
Các biến chứng hiếm gặp có thể phát triển sau khi ngộ độc thực phẩm, bao gồm:
- Viêm khớp
- Hội chứng ruột kích thích.
- Hội chứng Guillain Barre. Hội chứng Guillain-Barre là một cuộc tấn công của hệ thống miễn dịch vào các dây thần kinh có thể dẫn đến ngứa ran, tê và mất kiểm soát cơ bắp.
- Khó thở. Hiếm khi ngộ độc thịt có thể làm tổn thương các dây thần kinh kiểm soát các cơ liên quan đến hô hấp.
Cách phòng ngộ độc thực phẩm ngày Tết cho cả nhà
Để ngăn ngừa ngộ độc thức ăn ngày Tết, bố mẹ hay tham khảo một số lời khuyên dưới đây:
- Rửa tay. Rửa tay bằng xà phòng và nước trong ít nhất 20 giây. Làm điều này sau khi đi vệ sinh, trước khi ăn, trước và sau khi chế biến thức ăn.
- Rửa trái cây và rau quả. Rửa sạch trái cây và rau củ dưới vòi nước chảy trước khi ăn, gọt vỏ hoặc chế biến.
- Rửa kỹ dụng cụ nhà bếp. Rửa thớt, dao và các dụng cụ khác bằng nước xà phòng sau khi tiếp xúc với thịt sống hoặc trái cây và rau chưa rửa.
- Không ăn thịt hoặc cá sống hoặc đồ tái, gỏi. Sử dụng nhiệt kế thịt để đảm bảo thịt đủ chín. Nấu toàn bộ thịt và cá ở nhiệt độ ít nhất là 145 F (63 C) và để yên trong ít nhất ba phút. Nấu thịt xay ở nhiệt độ ít nhất là 160 F (71 C). Nấu gia cầm nguyên con và xay ở nhiệt độ ít nhất là 165 F (74 C).
- Làm lạnh hoặc trữ đông thức ăn thừa đúng cách. Cho thức ăn thừa vào hộp đậy kín và cho vào tủ lạnh ngay sau bữa ăn. Phần còn thừa có thể để được 3 đến 4 ngày trong tủ lạnh. Nếu mẹ nghĩ nhà mình sẽ không đến thức ăn này trong vòng bốn ngày, hãy trữ đông chúng ngay lập tức.
- Nấu thức ăn thừa một cách an toàn. Mẹ có thể rã đông thực phẩm đông lạnh một cách an toàn theo ba cách: dùng lò vi sóng, chuyển nó vào ngăn mát để rã đông qua đêm. Hoặc bạn có thể cho thực phẩm đông lạnh vào hộp chống rò rỉ và đặt nó vào nước lạnh trên quầy. Hâm nóng thức ăn thừa cho đến khi nhiệt độ bên trong đạt 165 độ F (74 độ C).
- Không cho bé dùng những loại thức ăn không đảm bảo. Nếu bạn không chắc thực phẩm đã được chuẩn bị, nấu chín hoặc bảo quản an toàn hay chưa, thì không nên dùng thực phẩm đó. Ngay cả khi nhìn cảm quan chúng vẫn có mùi thơm.
- Không dùng thức ăn bị mốc. Loại bỏ bất kỳ thực phẩm nào có nấm mốc từ trái cây cho đến rau, bánh mì…. Trong trường hợp muốn dùng, cần cắt bỏ ít nhất 1 inch (2,5 cm) xung quanh phần thực phẩm bị mốc.
Khi nào đi khám bác sĩ
Trẻ sơ sinh và trẻ em
Nôn nhiều và tiêu chảy có thể nhanh chóng gây ra mất nước, rối loạn điện giải…. Điều này là rất nguy hiểm đối với trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ.
Hãy cho trẻ tới các cơ sở y tế gần nhất nếu trẻ có bất cứ triệu chứng nào dưới đây:
- Trẻ li bì, nhận thức bất thường trong hành vi hoặc suy nghĩ.
- Khát nhiều
- Đi tiểu ít hoặc không đi tiểu.
- Mệt mỏi nhiều
- Chóng mặt.
- Tiêu chảy kéo dài hơn một ngày.
- Nôn thường xuyên.
- Phân có máu hoặc mủ.
- Phân có màu đen hoặc xanh đen.
- Đau dữ dội ở dạ dày hoặc trực tràng.
- Bất kỳ cơn sốt nào ở trẻ em dưới 2 tuổi.
- Sốt 102 độ F (38,9 độ C) hoặc cao hơn ở trẻ lớn hơn.
- Trẻ có tiền sử mắc các bệnh lý nghiêm trọng.
Người lớn
Đối với người lớn cũng không nên chủ quan, hãy tới gặp bác sĩ khi:
- Có các triệu chứng hệ thần kinh, chẳng hạn như mờ mắt, yếu cơ và ngứa da.
- Thay đổi trong suy nghĩ hoặc hành vi.
- Sốt 103 độ F (39,4 độ C).
- Nôn mửa thường xuyên.
- Tiêu chảy kéo dài hơn ba ngày.
- Các triệu chứng mất nước — khát nước quá mức, khô miệng, đi tiểu ít hoặc không đi tiểu, suy nhược nghiêm trọng, chóng mặt hoặc choáng váng.
Lời kết
Trên đây là toàn bộ những thông tin về ngộ độc thực phẩm nói chung và cách phòng ngộ độc thức ăn ngày Tết nói riêng. Hãy đảm bảo những tiêu chuẩn về vệ sinh bao gồm: bàn tay sạch, thức ăn đảm bảo, dụng cụ vệ sinh, trữ đông thức ăn đúng cách để bảo vệ sức khỏe của chính mình và người thân trong mùa Tết này bố mẹ nhé!
